LUDWIKA NITSCHOWA
Z domu Kraskowska, rzeźbiarka urodzona 6 grudnia 1889 roku w Radłowie, znana przede wszystkim z realizacji pomnikowych. Jest autorką warszawskich przedstawień kobiet – dumnej Syreny Warszawskiej i zamyślonej figury Marii Skłodowskiej-Curie, ustawionej na skwerze przed Instytutem Radowym w Warszawie. Studia artystyczne Nitschowa rozpoczęła w prywatnej pracowni Leona Wyczółkowskiego. W latach 1912–1913 uczyła się w Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet Marii Niedzielskiej w Krakowie, a po I wojnie światowej przeniosła się do Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie do pracowni Tadeusza Breyera. Lata II wojny światowej spędziła w Warszawie. Z mężem Romanem Nitschem w trakcie okupacji ukrywali w swoim mieszkaniu pojemnik z radem, będący własnością Instytutu Radowego. Po wojnie w 1950 roku rozpoczęła pracę na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie, gdzie w 1956 roku otrzymała tytuł profesora, a w późniejszych latach była kierownikiem katedry i prodziekanem. Zmarła w Warszawie w 1989 roku.

SYRENA WARSZAWSKA
To pomnik z brązu, który stanął w kwietniu 1939 roku nad brzegiem Wisły. Początkowo figura syreny miała być ze szkła, ale ostatecznie autorka zdecydowała się na zmianę materiału. Inicjatorem powstania pomnika był prezydent Warszawy Stefan Starzyński, który dążył do zbliżenia stolicy do Wisły przez budowę Wisłostrady i bulwarów. Model rzeźby został wykonany w hali na terenie stacji filtrów, a odlew z brązu wykonano w zakładzie Braci Łopieńskich. Cokół dla rzeźby zaprojektował Stanisław Pomian-Połujan. Pomnik Syreny Warszawskiej stał na linii frontu podczas Powstania Warszawskiego, ale pomimo tego jako jeden z nielicznych pomników warszawskich przetrwał wojnę. W 1949 roku ten sam zakład, który wykonał przed wojną odlew rzeźby, zrealizował jej renowację, podczas której załatanych zostało 35 drobnych przestrzelin.

Modelką do postaci syreny była 23-letnia Krystyna Krahelska – studentka etnografii, poetka, a w trakcie II wojny światowej żołnierka Armii Krajowej. Zginęła drugiego dnia powstania warszawskiego w wyniku ran poniesionych 1 sierpnia w ataku dywizjonu Jeleń na Dom Prasy przy ulicy Marszałkowskiej.

REKONSTRUKCJA SYRENY WARSZAWSKIEJ
Mój model 3D jest rekonstrukcją pierwotnego pomysłu Ludwiki Nitschowej na realizację
pomnika. W tej wersji miał być wykonany ze szkła i ustawiony w głównym nurcie Wisły. Za model do szklanego pomnika posłużył mi pomnik Syreny Warszawskiej, który stoi nad Wisłą. Za inspirację posłużyła mi sugestywna wypowiedź autorki projektu:

Projektowałam umieszczenie 20-metrowej Syreny na filarze w środku Wisły, ze szkła zielonego, która podświetlona w nocy, stwarzałaby postać promieniejącą na tle miasta. A w dzień, zwłaszcza przy przypływach wiosennych, pokazywałyby poziom wody podnoszącej się na jej mocnych kształtach.


Bibliografia:
Pomniki Warszawy, Tadeusza Sobieraja, Wydawnictwo Sport i Turystyka 1985
Warszawskie pomniki, Wiesław Głębocki, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa 1990
Ludwika Kraskowska Nitschowa. Rzeźba, red. Zdzisława Tymanowa, Galeria Zachęta, Warszawa 1985
Powinność i bunt. Akademia Sztuk Pięknych w latach 1944-2004 Anna Rudzka, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 2004
Zadanie; forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939 Anna Rudzka, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 2024